:: اصفهان معمار ::

مدرسه آقا بزرگ

در شهر تاریخی کاشان ساختمان شکوهمند آموزشی – مذهبی بزرگ و زیبایی به چشم می خورد. که به آن "مسجد و مدرسه آقا بزرگ" می گویند. این مجموعه ی دینی – آموزشی از آثار به جا مانده ی دوره ی قاجاریان است. که از آن هنگام تا کنون همچنان نقش دینی و آموزشی خود را به گونه ی شایسته ای به انجام می رساند.

بنیان گذار این مسجد و مدرسه ی شگفت انگیز شخصی به نام "حاجی محمد تقی" معروف به "خانبان" بوده است. این مجموعه برای اقامه نماز جماعت و تدریس مرحوم "حاج ملا مهدی نراقی دوم" مشهور به "آقابزرگ" بنا گردیده است. طرح ساختمان مطابق معماری اصیل ایرانی و از مهمترین بناهای نیمه دوم قرن گذشته است.

صحن وسیع این مسجد و مدرسه در دو طبقه بنا شده است. در چهار طرف صحن مدرسه راهروهایی به نام طارمی ساخته شده است. که بخش های گوناگون مسجد و مدرسه را به یکدیگر متصل می کنند. در این مجموعه کتیبه های گوناگونی دربردارنده ی آیاتی از قرآن مجید است که این کتیبه ها همگی در عصر قاجار نگاشته شده اند.

مدرسه نیماورد

این مدرسه از جمله مدارس متعدد شهر اصفهان به شمار می رود و در یکی از محلات بازار بزرگ اصفهان به نام « نیم آورد » و یا « نم آورد » واقع شده است. تاریخ دقیق ساخت بنا مشخص نیست اما بر اساس شواهد و قرائن موجود احتمالا این بنا در دوره سلطنت شاه سلیمان و یا در دوره شاه سلطان حسین صفوی بنا شده است.

مدرسه نیم آورد دارای تزئینات فراوان کاشی کاری و گچ بری است  و به ویژه که اساتید هنرمند عصر صفوی با استفاده از هنر گچبری ، نوع بخصوصی از تزئینات معرق را در این بنا ایجاد نموده اند که نظیر آن در سایر بناهای تاریخی وجود ندارد.
از علما و مراجعی که در این مدرسه به کسب علم و فضیلت مبادرت ورزیده اند می توان به «مرحوم آیت الله آقا سید محمد باقر درچه ای» و «مرحوم آیت الله بروجردی» اشاره نمود.

مدرسه چهار باغ

مسجد و مدرسه چهارباغ از جمله آثار ارزشمند اواخر عصر صفوی در اصفهان است.بنای این مسجد که مدرسه مادرشاه نیز خوانده می شود در زمان حکومت شاه سلطان حسین صفوی و در سال 1116 هجری قمری آغاز گردید.وجه تسمیه این مسجد به  نام چهارباغ به این دلیل است که در امتداد محور چهار باغ واقع شده و علت نامیده شدن آن به نام مدرسه مادر شاه نیز بدان علت است که مادر شاه سلطان حسین صفوی عایدات چند کاروانسرا و بازار پیرامون آن را وقف مدرسه نموده بود..

این بنا از نظر  معماری به صورت چهار ایوانی بوده و از بخش های گوناگونی چون سردری رفیع و با شکوه و همچنین هفده طاق نما به صورت دو طبقه از جنس آجر در دو طرف در ورودی تشکیل یافته است .سر در اصلی مسجد با کاشی های معرق و ظریف تزئین یافته ومچنین مقرنس کاری های پرنقش و نگار و کتیبه های مختلف بر زیبایی و عظمت این بنا افزوده است.در سر در این مدرسه، کتیبه ای به چشم می خورد که با خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی لاجوردی تاریخ 1122 هجری قمری را نشان می دهد و توسط عبدالرحیم جزایری یکی از خطاطان برجسته اواخر عصر صفوی نگارش یافته است.

مدرسه چهارباغ دارای دو دهانه در سر در ورودی است که با کاشی های فیروزه ای تزئین یافته اند،همچنین بر روی دو پایه سنگ مرمری سر در،گلدانی زیبا ایجاد شده در طرفین آن دو سکو از جنس سنگ مرمر نفیس به چشم می خورد.از جمله ویژگی های منحصر به فرد این مسجد درهای بسیار نفیس آن است که دارای تزئینات بسیار زیبایی ازجنس طلا  و نقره می باشد.

بر روی دو لنگه این در به خط نستعلیق و به صورت برجسته اشعاری توسط محمد صالح اصفهانی نگاشته شده است.ازویژگی های دیگر این در، کاربرد هنر قلمزنی بر روی صفحات طلا و نقره است که به صورت    استادانه ای انجام پذیرفته است.مساحت این مدرسه در حدود 12000 متر مربع بوده که در چهار طرف صحن اصلی آن تعداد 121 حجره بنا شده است که دارای تزئینات بسیار زیبایی می باشد .در صحن اصلی این مسجد درختان بسیاری وجود دارد که از میان آنها نهری با نام فرشادی عبور می نماید.حجره هایی که در دو طرف صحن ایجاد شده، از دوران صفوی تا به امروز اختصاص به سکونت طلاب علوم دینی داشته است.اکثر این حجره ها دارای نقشه یکسانی می باشند به گونه ای که هر یک دارای یک اتاق نشیمن در جلو و قسمتی تحت عنوان صندوقخانه در عقب و قسمتی نیز به نام بالا خانه می باشد.در جلوی هر کدام از این حجره ها ایوان زیبا ئی  که دارای طراحی ساده و در عین حال زیبایی می باشد قرار گرفته است .گنبد این مسجد پس از گنبد مسجد شیخ لطف اله از جمله زیباترین گنبد های اصفهان از نظر تزئینات کاشی کاری به شمار می رود.

 جبهه شمالی مسجد دارای ایوانی با دهانه نسبتاً عریض و ارتفاع زیاد است و در جبهه مقابل آن بنای گنبدخانه و مناره های ایوان جنوبی قرار دارند.کتیبه فوقانی داخل گنبد به خط عبدالرحیم جزایری نگاشته شده است.امروزه طلاب علوم دینی در این مدرسه که با نام مدرسه علمیه امام جعفر صادق (ع) خوانده می شود  به آموزش علوم دینی مشغول می باشند لذا همانگونه که عنوان گردید حجره های آن همانند دوره صفوی مکانی برای اقامت طلاب به شمار می رود و گردشگران مشتاق نیز می توانند همزمان از این مسجد با شکوه بازدید نمایند .