:: اصفهان معمار ::

تیمچه امین الدوله

یکی از جالب ترین بناهای داخلی بازار میباشد که توسط فرخ خان غفاری(امین الدوله) ساخته شد و معماری آن از سال 1280 الی 1285 توسط استاد علی مریم صورت گرفت.

واژه "تیم" به معنی کاروانسرا بوده است، چنان که ناصرخسرو در سفرنامه خود از اینواژه استفاده کرده است و تیمچه به معنی تیم کوچک یا کاروانسرای کوچک بوده است. امادر دوره معاصر به کاروانسراها یا سراهای کوچک و سرپوشیده، تیمچه می‌گویند،

مانندتیمچه امین الدوله در کاشان. این خصوصیت کالبدی تیمچه‌ها، یعنی سرپوشیده بودن آنها،فضای مناسبی برای عرضه کالاهای گرانبها مانند فرش، دور از آسیب باد و باران و آفتابپدید می‌آورد. به همین سبب فضای تیمچه‌ها، غالبا نسبت به کاروانسراها از لحاظاقتصادی گران تر بوده و برای عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمی‌شده است.

دردوره قاجاریه طرح‌های متنوعی از ترکیب تیمچه و کاروانسرا پدید آمد، سراچه و تیمچهامیر در تبریز و سرا و تیمچه حاج رضا در قزوین از نمونه‌های این نوع بناها هستند

تیمچه ملک

مجموعه ملک در جناح غربی بازار اصفهان قرار دارد و در زمان مظفرالدین شاه قاجار احداث شده است. این مجموعه ترکیبی از سه قسمت اصلی، تیمچه و بهاربند است. ظرافت طراحی بازار به حدی است که ادراک پیوستگی سه قسمت مجموعه را ممکن می سازد.

تیمچه اولین و مهمترین قسمت مجموعه است. در مسیر ورود راهرویی کوتاه و کم ارتفاع زمینه لازم را برای ورود به فضایی جدید را فراهم می آورد و در پی راهرو با گشادگی ناگهانی تیمچه روبرو می شویم. شکل فضا به صورت قاعده کشکول است و در وسط آن حوضی قرار دارد. فضای میانی تیمچه ارتفاعی معادل دو طبقه دارد و طاق گنبدین بر ارتفاع افزوده است.

آنچه بیش از همه جلب نظر می کند نمای چوبی پرکار حجره ها و و کاربندی سقف است. تیمچه از طریق راهرو کوتاهی در مقابل دالان ورودی به صحن سرا مرتبط می شود. سرا صحنی کوچک با قاعده مستطیل دارد که  دیواره های آن باتعبیه رواقی دو طبقه مجوف می شود. سقف چوبین و مسطح رواق ها بر ستون های استوانه ای سنگی نشسته است.

سر در قیصریه

در ضلع شمالی میدان نقش جهان ( امام ره ) این سر در، به عنوان ورودی اصلی بازار شاهی، بنا شده است. قدمت این بازار بزرگ و تاریخی به عصر صفوی ( قرن 11 ه.ق ) باز می گردد.

برخی سیاحان اروپایی نظیر شوالیه ژان شاردن درباره این سر در می نویسند: « سردری عالی که تزئینات آجرهای چینی ( کاشی کاری ) دارد، در دو طرف این سردر دو سکوی وسیع قرار دارد که با سنگ یشم و سماق ( نوعی سنگ سخت ) مفروش شده و روی این سکوها جواهرفروشان و زرگران بساط خود را گسترده و انواع و اقسام زیور آلات و جواهرات و سکه های کمیاب را به فروش می رسانند ».

بخش فوقانی سردر دارای تزئینات کاشی کاری است و نمادی از تیراندازی را با سر انسان شبیه به تصاویر نقاشی های مینیاتور عصر صفوی همراه با نیم تنه ببر با دم اژدها به تصویر کشیده است. بنا بر عقیده محققین این تصویر، نمادی از برج قوس و طالع شهر اصفهان است که در حقیقت، نمادی از پیدایش شهر اصفهان محسوب می شود.

این بازار که به صورتی استادانه اصفهان عصر صفوی را به اصفهان دوران سلجوقی متصل می نمود، در حال حاضر همچنان پس از گذشت چهار سده دارای رونقی فراوان است و انواع و اقسام کالاهای زینتی و صنایع دستی به همراه سایر کالاهای مورد نیاز در آن، به مردم و عموم گردشگران ارائه می گردد.

بازار اصفهان

از لحاظ لغوی بازار به معنای جایی برای خرید وفروش کالا ها و اجناس مختلف می باشد و از زمان های دور محل داد و ستد های عمومی مردم را بازار می گفتند از اوان پیدایش بازارها محورهای ارتباطی بین  فضاهای شهری بهتر شکل گرفتند و بازارهای اصلی و دائمی در هر شهر به طور معمول در امتداد مهمترین را ه و اصلی ترین محور شهر که از دروازه شهر شروع و تا مرکز آن ادامه می یافت شکل گرفتند.

 به عبارت دیگر بازارها یک راه پر تردد بودند که اماکی تجاری و تولیدی در کنار آن ساخته می شدند البته نسبت به موقعیت جغرافیایی هر محل بازارها به طرق مختلفی پدید می آمدند مثلا در شهرهای کویری و گرم بازارها به صورت مسقف و سرپوشیده ساخته می شدند تا سایبانی برای عابران داخل بازار باشند یا در مناطق سردسیری بازارها روباز شکل می گرفتند تا گرما و حرارت خورشید مسیر رهگذران را گرم کند.

 پروفسور روبرت جغرافی دان و خاور شناس آلمانی می گوید مجموعه بازار یا سوق یکی از بزرگترین دست آوردهای بزرگ دوران اسلامی به شمار می آید و اتصال بازارهای جدید به شبکه اصلی و قدیمی چنان استادانه صورت گرفته که در طول چهار قرن هنوز قسمت های قدیمی تر بازار از رونق نیفتاده است بازارها شامل ارکان و اجزایی هستند که مختصرا به آنها می پردازیم 1ـ راسته که مسیر اصلی بازار را تشکیل می دهد 2ـ رسته که به معنای وجود اصناف و مشاغل مختلف در راسته بازار می باشد 3ـ دالان جزئی از بازار است که در آن کالاهای متفاوت فروخته می شود 4ـ خانباز یا کالفباز به مکانی برای تولید و آهار روی اجناس و مواد خام است 5ـ همچنین سرایا سرایخان محلی برای فروش و عرضه کالاها می باشد و تیمچه نیز جایی است که در آن یک رسته شغلی به عمده یا خرده فروشی می پردازند و عمدتا مسقف ساخته می شود علاوه بر این ها حجره ها، مساجد، قهوه خانه ها و مدارس و شفاخانه ها نیز از دیگر ارکان تشکیل دهنده بازارها هستند در کشور ما خصوصا در شهر تاریخی اصفهان بدلیل پایتختی در ادوار مختلف و قرار گرفتن در مسیر شاهراه اقتصادی همچنین مبادلات تجاری بسیاری که در آن شهر صورت می گرفت بازارهای متعددی ساخته شده اند که از آن جمله می توان به بازار قیصریه اشاره نمود.